Covid-19 Salgını ve İşletmelerin Yol Haritası

Dünyada ve ülkemizde yaşanan Covid-19 Virüs salgını sebebiyle ülkemiz genelinde bir çok önlemler alınmakta. Başta hizmet sektörü olmak üzere bir çok iş kolunda işletme faaliyetleri tamamen durdurulmuş durumda. İnegöl'ümüzde ise bir çok üretim yapan sanayii işletmeleri mevcut. Ancak bu zamana kadar endüstriyel üretim yapan işletmelere yönelik doğrudan faaliyetlerini durduracak bir karar alınmadı. Ancak mevcut gidişatla birlikte işverenlerin de çalışanların da ne yapacakları hususunda haklı endişeleri ortaya çıktı.

İşveren ve çalışanlarımıza yönelik bilgilendirme amacıyla yaptığımız bu çalışmayı sizlerle paylaşıyorum.

İş yerimi Açık Tutacağım. Nasıl tedbirler almalıyım ?

4857 Sayılı Kanunun 77inci maddesinde; açıkça işverenin iş sağlığı ve güvenliği sağlanmak için “gerekli her türlü önlemleri alması” gerektiği belirtilmiştir. Bu düzenleme karşısında işveren, salt mevzuatın belirlediği önlemleri değil bilim, teknik ve tecrübenin o anda ulaştığı seviyede alınabilecek önlemleri de almak durumuyla karşı karşıyadır. Bunları şu şekilde sıralayabiliriz:

1) İş Sağlığı ve Güvenliği Kurulunuz varsa derhal kurulu toplayınız ve iş yerinizdeki süreci takip etmesi için birini görevlendiriniz.

2) Çalışanlarınızı COVİD-19 virüsü ile ilgili bilgilendirme yükümlülüğünüz vardır. Uzman bir kişi vasıtasıyla veyahut da Sağlık Bakanlığı’nın kurumsal sitesinde yayımlanan bilgilendirme broşürlerini dağıtarak çalışanlarınızı bilgilendiriniz. Kesinlikle toplu bir ortam oluşturacak şekilde bilgilendirme toplantısı yapmayınız, bireysel bilgilendirmede temas kurallarına dikkat ediniz. Çalışanlara kısa sms, whatsapp, e-mail gibi interaktif yollardan bilgilendirilme yapabilirsiniz.

3) Çalışanların bir arada bulundukları ortamların ve ortak kullanılan tuvalet, yemekhane, kantin gibi alanların hijyeni düzenli olarak gün içinde sağlanmalı ve iş yeri düzenli olarak gün içinde havalandırılmalı, her çalışana antiseptik el solüsyonu sağlanmalı, hali hazırda varsa sayıları arttırılmalı, sürekli dolu tutulmalı veya aynı işlevi gören kolonya (minimum %60 alkol içeren) vb. koruyucu ekipmanlar sağlanmalıdır. Tuvalet ve lavabolara bilgilendirici afişler ile farkındalık yaratılması gerekmektedir.

4) Solunum yolu hijyeninin sağlanması için yeterli miktarda tıbbi maske ve kağıt mendil bulundurulmalı ve öksürük, hapşırık, burun akıntısı şikayeti bulunanlarca kullanılması sağlanmalı, kullanılan maske ve mendillerin hijyenik bertarafı için atık kutuları temin edilmeli.

5) Sık kullanılan ve temas edilen yüzeyler hijyenik hale getirilmeli, genel temizlik artırılmalıdır. (Masalar, telefonlar, klavyeler kapı kolları, musluk başlıkları, tırabzanlar, tutamaklar vb. sık sık temizlenmeli).

6) Yurtdışı iş seyahatlerini zorunlu olmadıkça iptal etmeli, yurtdışı seyahatinden gelen çalışanları corona virüs testleri ve ilgili tetkiklerin yapılması amacıyla sağlık kurumlarına yönlendirmeli, çalışanlara sağlık ocaklarından tedbir amaçlı 14 gün boyunca (virüsün kuluçka süresi) istirahat rapor alınmasının sağlanması gerekmektedir. Çalışanın rapor almak istememesi halinde çalışana idari ücretli izin verilmesi veya uzaktan çalışma yolu ile çalışmaları sağlanmalıdır.

7) Çalışanlar, alt yükleniciler, tedarikçiler arasında hafif grip, nezle, ateş şikâyetleri olanların evlerinde istirahat etmeleri ve işlerini evden yapmaları sağlanmalı.

8) İş yerinde uzaktan çalışma sistemi uygulanır ise, bu konuda da çalışanlara bilgi verilmesi ve çalışanın onayının alınması gerekmektedir.

9) Şirket bünyesinde zorunlu olmadıkça toplantı yapmamak, yapılacak toplantıları kısa ve az kişi ile sınırlı tutmak veya toplantıları video konferans aracılığı ile yapmak önerilmektedir.

10) Şirket bünyesinde gerçekleştirilecek etkinlik, seminer, gibi bütün toplu faaliyetlerin Nisan sonuna kadar iptal edilmesi önerilmektedir.

11) Şirkette tokalaşma/sarılma vb. yakın temasları sınırlandırılmalı, çalışanlara bu konuda dikkat etmeleri gerektiği hususunda bilgi verilmelidir.

12) İş Kanunu’nun İşçinin Haklı Nedenle Derhal Fesih Hakkını Düzenleyen Madde 24 şu şekildedir; “Süresi belirli olsun veya olmasın işçi, aşağıda yazılı hallerde iş sözleşmesini sürenin bitiminden önce veya bildirim süresini beklemeksizin feshedebilir: I. Sağlık sebepleri: 13) İş sözleşmesinin konusu olan işin yapılması işin niteliğinden doğan bir sebeple işçinin sağlığı veya yaşayışı için tehlikeli olursa. b) İşçinin sürekli olarak yakından ve doğrudan buluşup görüştüğü işveren yahut başka bir işçi bulaşıcı veya işçinin işi ile bağdaşmayan bir hastalığa tutulursa.” İşbu madde hükmünde iş yerinde bulunan bir çalışana iş yerinde gerekli tedbirler alınmadığı için koronavirüs bulaşması durumunda çalışanların iş sözleşmelerini haklı nedenle feshetme hakkı doğabilecektir. Bu nedenle işverenlerin de çalışanların da bu hususta azami dikkat göstermeleri gerekmektedir.

Gerekli tedbirler alınamıyor. İşletme faaliyetleri durdurulacak. Nasıl hareket edeceğim?

Herhangi bir resmi açıklamaya dayanmaksızın iş yerinin kapanması durumunda kural olarak işverenin çalışanların ücretini ödeme yükümlülüğü devam etmektedir. Bu kapsamda beş seçenek üzerinde durabiliriz. Ancak mevcut durum değerlendirildiğinde bu seçeneklerden “Yıllık İzin Kullandırılması” seçeneği hem mevzuata uygunluk açısından hem de bürokratik işlemlerinin basit olması açısından tavsiye edilmektedir:

1) Ücretsiz İzin

2) Kısa Çalışma Ödeneği

3) Telafi Çalışması

4) Uzaktan Çalışma Modeli

5) Yıllık İzin Kullandırılması

ÜCRETSİZ İZİN

Sendikalı iş yerlerinde işçilerin hangi durumlarda ücretsiz izne çıkartılabileceği

düzenlenmiştir. Ancak bireysel iş sözleşmelerinde genellikle bu yönde bir hüküm

bulunmamaktadır. Bu nedenle işverenin tek taraflı ücretsiz izne çıkarma yetkisi yoktur.

Ancak çalışanlarla işverenin karşılıklı yazılı anlaşma yaparak ücretsiz izin kullanılabilir.

KISA ÇALIŞMA ÖDENEĞİ

- Bunun için işletmedeki haftalık çalışma süresini en az 1/3 oranında azalması veyahut da tamamen durması gerekmektedir.

- Durumun İŞKUR’a bildirilmesi, İŞKUR tarafından görevlendirilen müfettişlerce bu hususun tespit edilmesi gerekmektedir. Bürokrasisi çok olan bir uygulamadır.

- İŞKUR bu bürokrasiyi azaltmak için online başvuru sistemini geliştirse de yine istenilen belgeler ve işçilerden alınması gereken rıza formları v.s. noktasında hantallık devam etmektedir.

- Müfettişlerce olumlu rapor verilmesi durumunda en fazla üç aylık dönem için çalışanlara İŞKUR tarafından Kısa Çalışma Ödeneği ödenir.

- Kısa çalışma ödeneği günlük hesaplanır ve günlük brüt kazancın %60’ı kadardır.

- Kısa çalışma ödeneğine ilişkin dönemin SGK Primleri eksik gün gerekçe gösterilerek “18-Kısa Çalıma Ödeneği” kodu ile sisteme işlenir ve ödenmez.

- Çalışanın kısa çalışma ödeneği alabilmesi için son 120 gündür o işyerinde çalışıyor olması ve son üç yıl içinde de en az 600 gün işsizlik sigorta priminin ödenmiş olması şarttır.

- Çalışanlar ödeneklerini her ayın beşinde PTT’den alabilecektir.

TELAFİ ÇALIŞMASI

- Zorunlu nedenlerle işin durması veya çeşitli nedenlerle, işyerinde normal çalışma

sürelerinin önemli ölçüde altında çalışılması veya tamamen tatil edilmesi hallerinde

bu durumun ortadan kalkmasından sonra iki ay içinde çalışılamayan süreler için telafi çalışması yaptırılabilir.

- Telafi çalışmaları fazla çalışma olarak kabul edilmez.

- Telafi çalışması günde üç saatten fazla olamaz.

- Telafi çalışması, tatil günleri dışındaki iş günlerinde yapılabilir.

- Telafi çalışması yapılabilmesi için çalışılamayan döneme ait çalışanların ücretinin ödenmiş olması gerekmektedir.

YILLIK İZİN KULLANDIRILMASI

- Yıllık İzin Yönetmeliğinin 10. Maddesi çerçevesinde, İşveren veya işveren vekili Nisan ayı başı ile Ekim ayı sonu arasındaki süre içinde, işçilerin tümünü veya bir kısmını kapsayan toplu izin uygulaması yapabilirsiniz.

- Toplu izin dönemleri, bu dönemlerde henüz yıllık ücretli izin hakkını kazanmayan işçileri de kapsayacak şekilde belirlenebilir.

- İçinde bulunduğumuz şartlar değerlendirildiğinde bu seçeneğin uygulanması hem işveren için hem de çalışanlar için daha uygun olacağı kanaatindeyiz.